Osteoporoza
Jest to uogólniona choroba szkieletu cechująca się zmniejszeniem gęstości mineralnej kości, postępującym ubytkiem masy kostnej, zaburzeniem wewnętrznej struktury kości, w konsekwencji prowadząc do zwiększonej możliwości wystąpienia licznych złamań układu szkieletowego. Czynnikiem, który jako pierwszy daje podstawy do tego by diagnoza mogła wskazywać na osteoporozę jest wystąpienie złamań po urazie nisko energetycznym, który w przypadku prawidłowej masy kostnej nie powoduje żadnych uszkodzeń w obrębie układu kostnego.
Podział osteoporozy
- Miejscowa – występująca mi.in w reumatoidalnym zapaleniu stawów
- Uogólniona:
- Pierwotna stanowiąc około 80% zachorowań
- Wtórna stanowiąca około 20% zachorowań
Osteoporoza pierwotna – wyróżnia się 2 podstawowe typy:
- Idiopatyczna występująca zarówno u dzieci, młodzieży jak i osób dorosłych.
- Inwolucyjna – najczęściej występująca postać osteoporozy:
- Osteoporoza pomenopauzalna – jest to tzw. I typ osteoporozy w którym przyczyną jest niski poziom estrogenów prowadzący do zmian w strukturze kości. Dochodzi do wzmożonej aktywności osteoklastów w przeciwieństwie do kości gąbczastej, której ilość zdecydowanie ulega zmniejszeniu. Degradacji podlega również kość korowa.
- Osteoporoza w wieku podeszłym – jest to tzw. II typ osteoporozy w którym ubytek także dotyczy kości gąbczastej i korowej jednakże bez wyraźniej przewagi jednej ze struktur kostnych. Przyczyna tkwi w niedoborze wapnia wynikającego z nieprawidłowego wchłaniania z jelit orz nerek. Ponadto niedobór witaminy D, testosteronu a także partahormonu wydzielanego przez przytarczyce.
Osteoporoza wtórna – związana z występowaniem chorób współistniejących tj. choroba Cushinga, choroby wątroby, zaburzenia hormonalne, wynik stosowania kortykosteroidów, nadczynność przytarczyc, tarczycy, nietolerancja laktozy, szpiczak, wrodzona łamliwość kości, białaczka szpikowa, reumatoidalne zapalenie stawów.
Przyczyny powstania osteoporozy
Wśród czynników ryzyka należy wymienić:
- wczesna menopauza
- wątła budowa ciała
- podeszły wiek
- uwarunkowania genetyczne
- niedobory wapnia oraz witaminy D
- nadużywanie używek w ty papierosy, alkohol
- siedzący tryb życia
- obniżona bądź tez nadmierna podaż fosforanów
Objawy:
W pierwszym okresie choroba przebiega praktycznie bezobjawowo. Stopniowo dochodzi do powstania dolegliwości bólowych w okolicy międzyłopatkowej oraz na poziomie odcinka piersiowego kręgosłupa. Dochodzi do stopniowego obniżania się wysokości trzonów kręgów co przejawia się niskim wzrostem oraz powstaniem deformacji np. wdowi garb.
Ponadto występują:
- dolegliwości bólowe kości długich na skutek obciążania
- złamania kompresyjne kręgów prowadzące do wyraźnego zmniejszenia wzrostu ciała
- złamania kości będące wynikiem urazu o małej sile w tym najczęściej złamania głowy kości udowej oraz bliższego odcinka kości ramiennej, a także dalszego odcinka kości promieniowej
- pogorszenie wydolności układu krążeniowo-oddechowego
Diagnostyka i postępowanie.
Podstawowym badaniem jest badanie densytometryczne kośćca określające właściwą gęstość kości. O stwierdzeniu osteoporozy świadczy wynik poniżej -2.5.
- Norma do -1
- Osteopenia od -1 do -2.5
Osteoporoza poniżej -2.5- Osteoporoza ciężka -2.5 w połączeniu ze złamaniami.
Ponadto należy wykonać badania:
- poziomu wapnia we krwi
- poziomu fosforu we krwi
- poziomu fosfatazy zasadowej we krwi
Leczenie w dużej mierze polega na regulowaniu poziomu struktur budujących układ kostny. Metody te polegają na pobudzeniu osteoblastów odpowiadających za tworzenie tkanki kostnej oraz hamowanie osteoklastów czyli tkanek hamujących ubytek kostny.
Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu pacjentom leków z grupy:
- bifosforanów
- kalcytoniny
- estrogenów
Bardzo ważną częścią terapii są ćwiczenia i systematyczna rehabilitacja. Dochodzi w ten sposób do stymulowania procesu tworzenia tkanki kostnej poprzez mechaniczne obciążanie.
Najbardziej zalecana formą rehabilitacji jest wprowadzenie ćwiczeń:
- prawidłowej postawy ciała
- czynnych szczególnie w obrębie grzbietu, brzucha oraz obręczy biodrowej
- oddechowych
- rozluźniających
- izometrycznych
Formą wspomagającą są także zabiegi fizykoterapeutyczne w tym krioterapia, pole magnetyczne czy tez elektroterapia.
Podejmując prace z pacjentem należy mieć na uwadze, że osteoporoza dość mocno ingeruje w postawę ciała powodując m.in. zwiększenie lordozy lędźwiowej oraz kifozy piersiowej. Na skutek licznych złamań kompresyjnych kręgów łuki żebrowe zbliżają się do obręczy biodrowej a powłoki brzuszne ulegają znacznemu rozluźnieniu. Skutkuje to znacznym osłabieniem tkanki mięśniowej, a tym samym upośledzeniem stabilizacji ciała.