Stwardnienie rozsiane
SM
To przewlekła choroba ośrodkowego układu nerwowego o charakterze zapalnym, demielinizacyjnym prowadząca do uszkodzenia struktur układu nerwowego. Schorzenie to cechuje się powstaniem zaburzeń powodujących nieprawidłowe przekazywanie impulsów nerwowych prowadząc jednocześnie do uszkodzenia i rozpadu aksonów. Najbardziej narażoną grupą są kobiety w wieku 20-30 lat,które chorują 2-krotnie częściej niż mężczyźni.
Kilka słów o anatomii układu nerwowego.
Układ nerwowy to tak naprawdę szereg wyspecjalizowanych komórek odpowiadających za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Wśród nich podstawową funkcję pełnią komórki nerwowe oraz komórki glejowe. Struktury te nie tylko są ze sobą połączone, ale także ściśle ze sobą współpracują. Charakterystyczną cechą komórek nerwowych jest ich zdolność do wytwarzania, przekazywania oraz odbierania sygnałów od innych komórek co stanowi podstawę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Tkanka glejowa w dużej mierze pełni rolę pomocniczą polegającą między innymi na odżywianiu komórek nerwowych czy syntezie niezbędnych substancji chemicznych. Podstawową komórką układu nerwowego jest neuron. W jego budowie szczególne znaczenie mają tzw. wypustki. Należą do nich:
- dendryty- ich funkcja polega na odbieraniu sygnałów
- aksony – ich funkcja polega na przesyłaniu sygnałów do innych komórek
Mechanizm ten jest możliwy dzięki specjalnym strukturom zwanym synapsami.
Przyczyny powstania stwardnienia rozsianego
Aby móc stwierdzić co tak naprawdę jest przyczyną powstania schorzenia należy dokładnie przeanalizować zarówno przebieg choroby jak i mechanizm jej powstawania. SM w bezpośredni sposób obejmuje komórki nerwowe ( neurony), komórki glejowe (oligodendrocyty) oraz komórki odpornościowe mózgu (mikroglej). We wszystkich tych strukturach dochodzi do uszkodzenia osłonek mielinowych wokół wypustek komórek nerwowych upośledzając w ten sposób możliwość prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych z ośrodkowego układu nerwowego. Choroba ta cechuje się występowaniem zarówno okresów zaostrzeń jak i remisji.
Pozostałe czynniki, które mogą mieć wpływ na powstanie stwardnienia rozsianego to:
- Czynnik autoimmunologiczny – układ odpornościowy organizmu produkuje autoprzeciwciała niszczące osłonki mielinowe komórek nerwowych w konsekwencji prowadząc do zwalczania komórek własnego organizmu.
- Czynnik genetyczny
- Czynnik środowiskowy – niedobór witaminy D3 może wpłynąć na wystąpienie choroby stąd im dalej od równika tym większe prawdopodobieństwo zachorowania.
Objawy
Stwardnienie rozsiane to choroba cechująca się dużą ilością objawów, które z pozoru są błahe, nie wskazujące na występowanie poważnego schorzenia a jednocześnie pojawiają się na długo przed zdiagnozowaniem choroby. Początkowo dochodzi do powstania przewlekłego zmęczenia, drętwienia w obrębie kończyn, zaburzeń nastroju, widzenia a następnie także równowagi. Symptomy te najczęściej pochodzą z jednego ogniska, są dość gwałtowne jednakże w dużej mierze ustępują w przeciągu kilku dni bądź tygodni. W późniejszym okresie najbardziej znaczącymi objawami są:
- zaburzenia ruchowe
- niedowład kończyn
- zaburzenia czucia
- zaburzenia koordynacji ruchów
- zaburzenia napięcia mięśniowego
- wzmożone napięcie
- spastyka
- sztywność mięśni
- odruchy patologiczne
- zaburzenia mowy (bełkotanie)
- zaburzenia z oddawaniem moczu i stolca
- zaburzenia seksualne
Stwardnienie rozsiane – postacie
- Nawracająco - remitująca- zdecydowanie najczęstsza postać z mocno zaznaczonymi okresami zaostrzeń i remisji.
- Wtórnie-postępująca – dotyczy pacjentów którzy od kilkunastu lat chorują na postać nawracająco - remitującą i niestety w tym przypadku nie dochodzi do poprawy a pogorszenia stanu zdrowia.
- Pierwotnie postępująca – zaburzenia ruchowe, mięśniowe oraz koordynacyjne pojawiają się na wczesnym etapie choroby sukcesywnie pogarszając stan chorego.
- Pierwotnie postępujące z zaostrzeniami – najrzadsza a jednocześnie najszybciej postępująca postać choroby bez zaznaczonego okresu remisji.
Diagnostyka i postępowanie
Wśród badań pomagających zdiagnozować stwardnienie rozsiane zalicza się :
- rezonans magnetyczny
- tomografię komputerową
- badanie płynu mózgowo – rdzeniowego
Postępowanie medyczne w dużej mierze ogranicza się do zapobiegania oraz minimalizowania objawów choroby. W okresie zaostrzenia podaje się pacjentowi leki steroidowe zmniejszające reakcję demielinizacyjną celem zmniejszenia występujących objawów.
Bardzo ważna w przypadku stwardnienia rozsianego jest rehabilitacja. Odpowiednio dobrany program rehabilitacyjny ma na celu jak najdłużej utrzymać sprawność chorego. Jest wiele dostępnych metod a ich dobór zależy od stanu pacjenta oraz od obecnych objawów a także stopnia ich nasilenia.
Rokowanie
W dużej mierze uzależnione jest od typu choroby a także stopnia nasilenia objawów. W ostatnich latach przeżywalność pacjentów ze stwardnieniem rozsianym wzrosła także za sprawą dobrze prowadzonej fizjoterapii. Bardzo ważne jest zapobieganie powstawaniu schorzeń dodatkowych tj. zapalenie płuc. Statystycznie im wcześniej pacjent zachoruje tym upośledzenie funkcji jest zdecydowanie wolniejsze.